Yetişkinlerde Göz Kayması

Göz kayması yetişkinlerde sıklıkla karşılaştığımız bir problemdir. Özellikle ara sıra olan göz kayması veya bir gözde görme azlığı (göz tembelliği) olması, yetişkinlerde göz kayması için önemli bir sebep olarak karşımıza çıkmaktadır. Yetişkinlerde göz kayması tedavisi sıradan bir hastalık olarak ele alınmaması gerekir. Şaşılık, göz hastalıkları içerisinde özel bir alandır ve tedavi teknikleri diğer göz hastalıklarından çok farklıdır.

Yetişkinlerde şaşılık iki şekilde görüyoruz, sonradan olan şaşılıklar veya çocukluk zamanından kalan şaşılıklar. Çocukluk zamanından beri var olan şaşılık sorunları veya göz tembelliği problemleri yetişkin döneme kadar uzayabilmektedir.
Görme yetisini olumsuz anlamda etkileyen göz kaymaları, çocukluk döneminde uzman bir hekim tarafından muayene edilerek önlem alınması gereken bir rahatsızlıktır. Önlem alınmayan göz kaymalarında, zaman içerisinde göz tembelliği ortaya çıkabilmektedir. Bu durum, kişinin yaşamı üzerinde olumsuz etkiler bırakır. Çünkü yaşanan bu şaşılık rahatsızlığı sadece fiziksel anlamda değil, sosyal ve psikolojik anlamda da kişilerin hayatlarını olumsuz etkilemektedir.

Sonradan ortaya çıkan yetişkin göz kaymaları, travma veya görme kaybı nedeniyle olmaktadır. Örneğin 50-60 yaş civarında sık gördüğümüz Altıncı Sinir Felci durumu, gözün dışa hareket edememesi şeklinde görülmektedir.Altıncı sinir felci yaşa bağlı olduğu gibi kafa travmalarından sonra da görülebilmektedir.

Yetişkinlerde Şaşılık Neden Olur?

Yetişkinlerde şaşılık nedenleri çeşitli sebeplere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Gözlerimizin uyumlu ve dengeli hareketi göz çevresindeki kaslar tarafından sağlanmaktadır ve bu kaslar diğer organlar gibi beyinden emir alarak gözü kontrol etmektedir. Bu hareketlerin kontrolü sırasında herhangi bir problemin oluşması durumunda göz kaymaları meydana gelir.

Göz kaymaları günün herhangi bir saatinde meydana gelebileceği gibi aşırı yorgunluk, hastalık ya da aşırı okuma gibi yorucu eylemlerden sonra da meydana gelebilir. Şaşılık kendi kendine düzelen bir hastalık değildir. Mutlaka uzman bir doktor tarafından müdahale edilmesi gereken bir görme bozukluğudur.

Şaşılık sebeplerini şu şekilde inceleyebiliriz;

• Ailede daha önce göz kayması olan kişiler varsa, genetik olarak geçişler söz konusu olabilir (çocukluktan kalan kaymalar).

• Kişilerin hamilelik dönemlerindeki rahatsızlıkları, erken doğum yapmaları, doğum sonrasında herhangi bir travma geçirmeleri ya da ateşli bir hastalığa yakalanmaları sonucunda göz kaymaları meydana gelebilir.

• Göz numaraları yüksek olan kişilerde, net görmeye çalışıldıkça göz kaymaları ortaya çıkabilir.

• Kalıtsal kromozomal hastalığa sahip olan kişilerde de sıklıkla göz kayması ya da şaşılık görülebilmektedir.

• Yetişkinlerde göz kayması ya da şaşılık çocukluk döneminden gelen bir rahatsızlık değilse (sonradan ortaya çıkmışsa), geçirilen bir görme kaybı, sinir felci (3., 4., veya 6. sinir felci) ya da travma ile ortaya çıkmış olabilir. Diyabet ve Tiroid (Guatr) hastalığı da önemli nedenlerdendir.

Bu gibi durumlarla karşılaşmamak için sık sık göz muayenelerinden geçilmesi gerekmektedir. Erken teşhis her hastalıkta çok önemlidir.

Yetişkinlerde Göz Kayması Teşhisi

Yetişkinlerde şaşılık muayenesinde kullandığımız prizmatik camlar ile uzağa bakış ve yakına bakış sırasında kayma açılarının ölçümü tedavinin belirlenmesinde çok önemlidir.

Kayma açılarının belirlenmesi için bazen tek göze bir süre kapama yaparak açı ölçümünün tekrarlanması da gerekebilir. Ayrıca prizmatik cam testleri sonrasında, üç boyutlu görme (binoküler görme) yeteneği ve göz hareketlerinin detaylı değerlendirilmesi de önem taşır.

Şaşılık Düzelir Mi?

Evet, yetişkinlerde göz kayması başarılı bir şekilde tedavi edilebilmektedir. Ancak göz kayması probleminin tedavi edilerek giderilmiş olması tekrar yaşanmayacağı anlamına gelmez. Kendisini tekrarlayabilme özelliğine sahip olan ve görme bozukluğuna sebep olan göz kayması, ameliyat ile yeterli düzeltme sağlanmayan kişilerde tekrarlayabilir.

Hastanın göz kaymasını detaylı bir şekilde değerlendirip, ameliyatta uygulanması gereken dozu çeşitli testlerle tespit edip ve ameliyat sonrasında hasta takibini çok iyi yaparak çok iyi sonuçlar almak mümkündür. Bu şekilde göz kaymasının tekrarlama riskini en aza indiriyoruz.

Ayrıca yetişkinlerde şaşılık tedavisi için ameliyat dışında, prizmatik gözlükler kullanılabilir veya nörotoksin (Botoks) uygulaması da yapılabilir. Prizmatik gözlük tedavisi genellikle şaşılığın 10 ile 15 prizmadan daha az olduğu ve çift görmenin ön planda olduğu durumlarda kullanılan bir yöntemdir. Nörotoksin (Botoks) uygulamaları ise genellikle ani bir şekilde ortaya çıkan Altıncı Sinir Felci gibi durumlarda ve tekrarlayan şaşılıklarda kullanılır.

Şaşılık Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Yetişkinlerde şaşılık ameliyatı genel olarak başarılı sonuçlar doğuran bir ameliyattır. Fakat bu ameliyatların başarılı olması sadece doktorlara bağlı değildir. Ameliyat olacak kişilerin de, sabırlı aynı zamanda da istekli olmaları gerekir.

Çoğunlukla başarılı olunmasına rağmen bazı yetişkin şaşılık hastalarında ikinci hatta üçüncü müdahalelere gerek duyulabilir.

Yetişkinlerde şaşılık ameliyatı, genel ya da lokal anestezi uygulanarak gerçekleştirilebilir. Biz çoğunlukla sedasyon ve lokal anesteziyi (damla ile uyuşturma) kullanıyoruz. Lokal anestezi ile yapılan ameliyatlardan sonra hastanede kalmaya gerek olmadan aynı gün içerisinde hasta taburcu edilir. Yetişkinlere yapılan ameliyat yaklaşık olarak 1 saat sürmekte olup rahat bir ameliyat süreci mevcuttur.

Yetişkinlerde yapılan şaşılık ameliyatı sadece gözdeki hizalanma bozukluğunu gidermekle kalmayıp, kişinin aynı zamanda sosyal ve psikolojik yaşamında büyük bir konfor sağlar.

Yetişkinlerde Şaşılık Ameliyatı Sonrası İyileşme Süreci ve Yapılması Gerekenler

Başarılı bir şaşılık ameliyatı geçiren kişilerin gözleri 2 ile 3 hafta arasında neredeyse tamamen iyileşir ve ameliyat oldukları anlaşılmaz. Ameliyat olduktan 1 hafta sonra, kişilerin çalışma hayatına başlamalarında herhangi bir sakınca görülmemektedir.

Ameliyat sonrasında verilen damlaları düzenli kullanmak ve hijyen önerilerine dikkat etmek iyileşme sürecini hızlandırır.

Yetişkinlerde Şaşılık Egzersizleri

Genel olarak incelendiği zaman belirgin olarak bilinen 2 türlü egzersiz (ortoptik tedavi) vardır. Bunlar; kalem (kalem push-up) ve ip (Brock teli) kullanılarak yapılabilen egzersizlerdir.

Bir kalemi tutarak gözünüze en uzak noktaya getirmeniz ve ardından da yavaş yavaş gözünüze kadar tekrar yakınlaştırmanız gerekmektedir. Kalem yöntemi kullanılarak dışa kayması olan (konverjans yetmezliği) gözler için, gözlerin birbirine yaklaşması sağlanır.

Diğer ip yönteminde ise 1,5 metrelik bir ipe 3 farklı renkte ve farklı aralıklarda top dizilir ve sırasıyla bu toplara bakılması istenir. Amaç odaklanılan topun bir başına ve net bir şekilde görüntüsünün alınabilmesidir. Diğer topları ise bu esnada çift görüntülemeniz gerekmektedir. Bu egzersizlerin günde 2 ya da 3 kez yapılması gerekir. Bu işlemler sırasında mümkünse sizi gözlemlemesi için bir kişiden destek isteyin. Doğru yapılan egzersizler düzgün sonuçlar almanızı kolaylaştıracaktır.

Tabi ki egzersizin yapılması her göz kaymasına kesin çözüm değildir. Ama ileri derece olmayan (gizli kayma, konverjans yetmezliği) ya da fiziksel yorgunluğa bağlı olan göz kaymaları, bu egzersizler ile azalabilmektedir.Eğer sürekli fiziksel yorgunluğa bağlı göz kayması problemi yaşıyorsanız, kendinizi yormamaya, dinlenmeye ve uyku düzeninize gerekli özeni göstermeniz gerekmektedir.

Sonuç

Şaşılık, göz hastalıkları içerisinde en zor alanlardan birisidir. Sadece kozmetik bir sorun da değildir, insanların özgüven ve sosyal ilişkilerini birincil olarak etkileyen bir sorundur. Yetişkinlerde göz kayması tedavisi bu açıdan büyük önem taşır.

Bu problem çözmek için yeterli zaman, özen ve sabır gösterilmelidir. Yıllarca süren bir sorun bazen tek bir müdahale ile çözümlenirken bazen ise aşamalı bir çözüm olabileceği, tam tedavi yerine mümkün olan en iyi pozisyonun hedefleneceği bilinmelidir.

Sıkça Sorulan Sorular (S.S.S.)

Yetişkinlerde sonradan ortaya çıkan göz kayması tehlikeli midir?

Evet, çocuklukta bir şikayeti olmayan birinde yetişkinlikte aniden başlayan göz kayması (özellikle çift görme ile birlikteyse) çok önemli bir belirtidir. Altta yatan diyabet, tiroid (guatr) hastalığı, hipertansiyon, sinir felci ve nadiren de olsa kafa içi kitle (tümör) gibi ciddi nörolojik sorunların habercisi olabilir. Mutlaka araştırılmalıdır.

Yetişkinlerde göz tembelliği varsa şaşılık ameliyatı yapılır mı?

Evet, yapılır. Çocukluktan beri göz tembelliği (ambliyopi) olan yetişkinlerde göz kayması sık görülür. Bu durumda yapılan şaşılık ameliyatının amacı göz tembelliğini düzeltmek (çünkü yetişkinde göz tembelliği düzelmez) değil, gözlerin paralelliğini sağlayarak estetik ve psikososyal bir iyileşme elde etmektir.

Yetişkinlerde şaşılık ameliyatı sonrası çift görme olur mu?

Yetişkinlerde beyin, gözlerin mevcut kayık pozisyonuna adapte olmuştur (anormal retinal korrespondans). Ameliyatla gözler aniden düzeltildiğinde, beyin bu yeni düzgün pozisyona adapte olamayabilir ve geçici veya nadiren kalıcı çift görme (diplopi) riski oluşabilir. Bu riski anlamak için ameliyat öncesi mutlaka özel prizmatik testler yapılır.

Göz kayması egzersizleri yetişkinlerde işe yarar mı?

Göz egzersizleri (ortoptik tedavi), her şaşılık türünü düzeltmez. Sadece "konverjans yetmezliği" (yakına bakarken dışa kayma) veya "gizli kayma" (heterofori) gibi belirli ve hafif dereceli kayma türlerinde etkilidir. Büyük açılı, sinir felcine bağlı veya doğuştan gelen kaymalarda egzersizlerin bir faydası yoktur; bu durumlarda prizma, botoks veya cerrahi gerekir.