Bebeğim Göz Teması Kurmuyor

Bebeklerde görme azlığının ilk belirtisi olarak anneler sıklıkla bize "Bebeğim göz teması kurmuyor, çocuğum göz teması kurmuyor, bebeğim parmağımı takip etmiyor" gibi sorunlarla gelmektedir. Öncelikle bebeklerde göz gelişimi çok önemlidir.

Doğum sırasında %2-3 oranında görebilen bir bebek ancak 7 yaşına geldiğinde bir yetişkin kadar görebilir. Bu nedenle görme azlığı şüphesi olan ve görme yeteneği yeterli gelişmeyen bir çocuk mutlaka desteklenmelidir. Bu destek sürecine görme habilitasyonu denir.

Bebeklerde Görme Gelişimi

• 1. Ay: Bebeğiniz ilk ay yüzünüzü 30-40 cm’den görebilir.

• 2. Ay: Bebek, gözle hareketli nesneleri takip etmeye ve cisimleri veya ebeveynin yüzünü sağdan sola ve tersi istikamette takip etmeye başlarlar.

• 3. Ay: Bu ay bebeğinizin görme gelişimi için çok önemli, artık hareketli nesneleri gözleriyle takip etmeli ve yaklaşık üç aylıktan itibaren nesnelere ulaşmaya çalışmalıdır. Göz teması kurmama durumunun en sık fark edildiği ay budur.

• 5. Ay: Bu aylarda göz hareketlerinin kontrolü ve göz vücut koordinasyonu becerileri gelişmeye devam ediyor. 5-7 ay arasında bebeğiniz sizi bir odanın içindeyken ona gülümsediğinizi fark etmeye başlayacaktır.

• 7 – 9 Ay: Ekmek kırıntısı gibi küçük nesneleri fark ediyor, yarısı gizlenmiş objeleri fark etmeye başlıyor. Bebekler genellikle 8.ayda emeklemeye başlarlar, böylece el göz koordinasyonu daha da gelişiyor.

• 9-12 Ay: Bir bebek gördüğü küçük nesneleri başparmak ve işaret parmağıyla kavramaya başlayacak.

Az Gören Bebeklerde Görmeyi Güçlendirme

Doğumsal olarak bir gözdeki görmenin az olması ve bu görme azlığına uyum sağlamaya habilitasyon denir. Habilitasyon için en önemlisi eğitimdir. İyi ve uygun bir eğitim ile, az görmesi olan bir çocuk bu görmeyi geliştirebilir ve kendi başının çaresine bakabilir, meslek sahibi olur ve yaşamını tek başına idame ettirebilir.

Öncelikle yaptığımız muayeneler ile bebeklerde göz bozuklukları varsa bunları saptıyoruz. Gözlük tedavisi ile birçok bebekte görme kalitesinde artış olmasını sağlıyoruz. Hem gözlük ve hem çevresel görme uyarma yöntemleri ile görme kalitesini daha da arttırmayı istiyoruz.

Her bebeğin motor gelişimi bazı farklılıklar gösterebilir, az gören bir çocuk akranları gibi tüm aktiviteleri yapabilmesi için gören çocuklara göre farklı yöntemler izlenmesi gerekir. Buradaki temel yöntem kesinlikle "onun yerine yapmak" değildir. Ona nasıl yapacağını destekleyerek göstermek ve zaman içinde bu desteği azaltarak bunu kendi başına yapmasını sağlamaktır. Bu, görme yeteneğini arttırma sürecinin temelidir.

Onu uygun hamlelerinde sözel veya okşayarak desteklemek cesaretini arttıracaktır. Artan cesaret ise gelişimin hızlı bir şekilde gerçekleşmesini sağlayacaktır.

Bebeklerde Görme Yeteneğini Arttırma Yöntemleri

• Beyaz veya açık renkli bir mama sandalyesi üzerinde renkli bir kaşık ile kolundan destek olarak, diğer eli ile tabağını tutmasını ve mamasını kaşıklaması ve ağzına götürmesini sağlamak ve giderek kolundan desteği azaltmak bir süre sonra zaman içinde kendi başına kaşıkla mamasını yemesini sağlar.

 

 

• Beyaz bir halı üzerinde oturan bir bebeğin görme mesafesine uygun olacak şekilde önüne yeterli büyüklük ve canlı bir renkteki oyuncak onun emeklemeye başlaması için hamle yapmasını sağlayabilir. İlk hamlesi ile oyuncağı ona vermek, bir sonraki seferde daha güçlü hamle yapmasını teşvik eder. Bu, az gören bebekler için önemli bir motivasyon aracıdır.

 

 

• Beyaz ve kırmızı çizgili bir kılıfı olan biberonu önüne koymanız, onu kendisinin fark ederek alması ve ağzına götürmesine yardımcı olacaktır.
• Beyaz renkli bir halı üzerinde oyuncakları daha rahat fark ederek oynayacaktır. Ayrıca düz renkli bir kutuya ponpon topları doldurmak ve sonra etrafa saçmasına izin vermek, onun görme yeteneğini, el göz koordinasyonunu ve el becerisini geliştirecektir.

 

 

• Bebeğinizin kollarına beyaz, kırmızı çizgili bileklik takmanız kollarını daha iyi kontrol etmesine yardımcı olarak objeleri daha rahat kullanmasına yardımcı olacaktır. Bu, el göz koordinasyonunu destekler.

 

 

• Anne, baba ve kardeşlerin, kıyafetlerinin canlı ve beyaz-mavi veya beyaz kırmızı desenler içermesi sizi odanın içerisinde daha rahat takip edebilmesini sağlar ve kendisini daha güvende hisseder. Bu, bebeğin göz teması kurması için de bir teşviktir.

 

 

• Ona evi, eşyaları tanıtmanız evin içinde daha rahat harekete geçmesini sağlar. Örneğin; kanepenin kenarında oturtup sonra ona destek olarak tutunmasını sağlamak, zaman içinde kendi başına sıralamasını sağlamaya yardımcı olacaktır.

 

 

• Annenin ruj, allık ve renkli far kullanması annesinin yüzünü ve mimiklerini, gülümsemesini anlamasına yardımcı olabilir. Eğer mimikleri fark etmesini sağlanırsa, çeşitli yüz oyunları ile sizi taklit etmesini, hem eğlenceli vakit geçirmeyi hem de kendi mimiklerini nasıl kullanabileceğini kolayca öğrenebilir. Bu, "bebeğim yüzüme bakmıyor" endişesini gidermek için iyi bir yöntemdir.
• Babanın bıyık bırakması, özel bir sakal tıraş şekline sahip olması bebeği ile iletişimini kolaylaştırarak güçlendirebilir.

 

 

• Bebeğin sözel gelişimi için mutlaka aynı aktiviteleri yaparken aynı sözleri tekrarlayalım; mama yerken Mama, tişörtünü çıkarırken "Eller yukarı", ayılı oyuncağı verirken "ayıcık geldi", kanepeye tutununca "tay tay" demek… Bir şeye görerek uzanınca "aferin" demek onu olumlu yönde teşvik edecektir. Bu, görme ve işitmeyi birleştirir.
• Beşik veya oyun oynayabileceği oyun çadırı-kutusu içinde yukarıdan sallanan toplar, ışıklı objeler görme gelişimini uyaracaktır.

 

 

• Bebeğinizin artık dönme hareketini yapmasını istediğimiz dönemde yanına koyacağınız ilgi çekici renklerdeki oyuncaklar başını ve gövdesini çevirmesi için uyarıcı olacaktır.

 

 

Tüm bunları yaparken amacımız çocuğun görme yeteneğini mümkün olan en yüksek seviyeye çıkması için, uygun koşulları sağlamak ve görme yeteneğini kullanması için desteklemektir.

Aksi halde dokunma ve işitme duyusu ile yaşama adapte olan daha ileri yaşlardaki çocuklarda bu görme yeteneğini kullanmasını sağlamak ve bu alışkanlıkları kazandırmak çok daha fazla emek ve zamana ihtiyaç duyulabilir.

İkinci önemli kriter ise; az olan görmesini uyarmaktır. Bebeğin görme seviyesini geliştirmesine destek olmak gerekir. Görme öğrenilebilen bir duyudur. Karanlık bir ortamda bırakılan bir çocuk ise gözleri sağlıklı olsa da görme yeteneği gelişmeyecektir. Tüm bunları yaparken amacımız çocuğun görme yeteneğini mümkün olan en yüksek seviyeye çıkması için, uygun koşulları sağlamak ve görme yeteneğini kullanması için desteklemektir.

Aksi halde dokunma ve işitme duyusu ile yaşama adapte olan daha ileri yaşlardaki çocuklarda bu görme yeteneğini kullanmasını sağlamak ve bu alışkanlıkları kazandırmak çok daha fazla emek ve zamana ihtiyaç duyulacaktır. Görmeyen veya görmesi az olan bebeklerde, onun bir ihtiyacını giderirken veya onunla iletişim kurarken en önemli unsurlar diğer duyusal iletişim araçlarıdır.

Dokunma ve seslenme bunların başında gelir. Örneğin bebeğinizi beslerken, öncelikle onun yanağına dokunmanız ve bu sırada hep aynı şekilde seslenmeniz, "mama geliyor" demeniz, sizi göremese de sizin onu besleyeceğinizi anlayacaktır. Aynı şekilde eğer onu kucağınıza alacaksanız, ona yaklaşırken aynı kelimelerle konuşmanız ve önce başını okşamanız onun bir süre sonra kucaklanacağını anlamasını ve kollarını açmasını sağlayacaktır.

3 aylık gören bir bebek elleri ile ilgilenmeye başlar. Görmeyen bir bebek için bunu sağlamak adına, ellerini birbirine dokundurma ve yüzlerine değdirmek kendi bedenlerini tanıması anlamında çok faydalı olacaktır. Yine benzer şekilde ayaklarını gıdıklamak ve ayaklarını kendisine yaklaştırmanız çok faydalı olacaktır.

Görmeyen bir bebeğin oyuncakları yakalaması için yapmanız gereken, önce oyuncağı ellerinin üstüne temas ettirmenizdir. Bu şekilde onu uyararak oyuncağı avuç içine almasını beklemeniz gerekmektedir. Avucuna oyuncağı aldığında sözel ve dokunsal olarak desteklemeniz çok önemli olmaktadır.

Sıkça Sorulan Sorular (S.S.S.)

"Bebeğim göz teması kurmuyor" demek, görme azlığı olduğu anlamına mı gelir?

Her zaman değil, ancak görme azlığı en önemli nedenlerden biridir. "Bebeğim göz teması kurmuyor" şikayetinin nedeni, bebeğin sizi net görememesi (yüksek göz bozuklukları, katarakt, şaşılık vb.) olabilir. Bebekler genellikle 3. ayda net göz teması kurmaya başlarlar. Bu aydan sonra hala temas kuramıyorsa, altta yatan görme azlığı riskini dışlamak için bir çocuk göz doktoru muayenesi şarttır.

Az gören bebeklerde görme habilitasyonu nedir?

Görme habilitasyonu, doğuştan görme azlığı olan bebeklerin mevcut görme potansiyellerini en üst düzeye çıkarmak için yapılan eğitim ve destek sürecidir. Amaç, bebeğin görme yeteneğini kullanmayı öğrenmesini sağlamak ve yüksek kontrastlı objelerle el-göz koordinasyonu gibi diğer becerilerini geliştirmektir.

Bebeklerde göz gelişimi ne zaman tamamlanır?

Bebeklerde görme gelişimi hızlıdır ancak tamamlanması yıllar sürer. İlk 3 ayda obje takibi ve göz teması başlar, 7-9 ayda el-göz koordinasyonu gelişir. Ancak bir yetişkinin görme seviyesine (%100) ulaşmaları genellikle 7-9 yaşlarını bulur. Bu nedenle görme azlığı tedavisinde ve habilitasyonunda erken müdahale çok önemlidir.

Görme yeteneğini arttırma yöntemleri evde işe yarar mı?

Evet, bu yöntemler (görme habilitasyonu) az gören bir bebeğin görmeyi "öğrenmesi" için kritiktir. Yüksek kontrastlı (kırmızı/beyaz) oyuncaklar kullanmak, sesli ve dokunsal uyaranlar vermek, bebeğin motor becerilerini (uzanma, tutma) teşvik etmek, beynin görme merkezini uyarır ve el-göz koordinasyonunu güçlendirir.

Instagram’da bizi takip etmek için tıklayınız.